Gekkigheid

In zijn boeken over ‘the New Silk Roads’ schrijft Peter Frankopan, een vooraanstaande Britse historicus, dat de Westerse wereld sinds het einde van de Middeleeuwen veel te veel gefocust is geweest op haar eigen importantie en ontwikkeling. Daarbij is nagelaten te kijken naar de rijke geschiedenis dat het gebied dat hij beschrijft als de landen langs de Zijderoute, voor de Europese hergeboorte al door heeft gemaakt. Terwijl Columbus zocht naar een nieuwe route naar India en daarmee stuitte op twee nieuwe continenten, vond alle ontwikkeling en beschaving plaats in landen die we nu kennen als China, Iran, Irak, Tajikistan, Uzbekistan, Turkije en Turkmenistan. Allemaal landen die, met uitzondering van Turkije in de laatste jaren, ook nu een enorme ontwikkeling doormaken op economisch, cultureel en politiek vlak. De landen waar Marco Polo in zijn tochten op zoek naar nieuwe handelswaren karavanserais vond waar een levendige handelscultuur gold, zijn spekkoper geworden van globalisering van de wereldeconomie en de steeds verdergaande verwevenheid tussen oost en west.

Deze verbondenheid heeft, zoals alles in het leven, voor- en nadelen. Waar je hartstikke simpel een laptop kan bestellen via een Iers bedrijf, wat in China aan jouw wensen wordt aangepast en binnen een week op de keukentafel ligt in Amsterdam, New York of Buenos Aires, wordt het steeds duidelijker dat de toename van ‘pakketjesbezorging’ in al haar vormen een enorme druk geven op onze wereld. Er is in de wetenschappelijke wereld niemand die nog durft te zeggen dat de klimaatveranderingen en de daaraan verwante toename van CO2-uitstoot en afbraak van de ozonlaag in onze atmosfeer niks met ons te maken heeft maar een natuurlijk verschijnsel is. Dat er dan politici zijn die dat wel blijven verkondigen zegt veel over het aanzien van de wetenschap in bepaalde, zeer invloedrijke, kringen in de wereld van de macht.

De verbindingen tussen oost en west, China en VS, Rusland en EU, Turkije en Midden-Oosten en alles daar tussen in zijn niet meer weg te denken uit het politieke landschap op wereldniveau. De overzichtelijke, bipolaire wereld van de Koude Oorlog heeft plaats gemaakt voor een ingewikkelde, multipolaire machtsbalans waarin elk land een steentje is in een bouwwerk van globale proporties, en het omvallen of veranderen van richting van elk steentje invloed heeft op de kleur, richting en robuustheid van niet alleen de steentjes ervoor en achter, maar op de integriteit van het hele bouwwerk. Laat ik voor een simpel voorbeeld gaan. Op 3 januari 2020, toen wij nog aan het bijkomen waren van de hele december-madness die de weken van Sinterklaas, Hannukah, Kerst en Oud en Nieuw inmiddels wel genoemd mogen worden, werden vanuit een Reaper-drone, bestuurd door een piloot die ’s avonds lekker in zijn of haar eigen bed zou slapen in de woestijn nabij Creech Air Force Base in Nevada, twee raketten afgevuurd boven Irak. Het militaire konvooi dat geraakt werd was die van Qassem Soleimani, de commandant van de Quds-eenheid van de Iraanse Republikeinse Garde, die buitenlandse veiligheid en operaties onder haar hoede heeft. Hij werd gezien als de één na machtigste man in het Iraanse regime na opperste leider Khamenei. Hoewel Soleimani al enkele jaren in de hoogste regionen van de Amerikaanse terroristenlijsten bivakkeerde, is een aanval op een zo machtig figuur binnen een regime, op het grondgebied van een ander land, door de geschiedenis heen eigenlijk altijd een uitstekende reden geweest voor rivalen om vijanden te worden, oorlog moest wel nabij zijn. Maar oorlog voeren met een andere soevereine staat, zeker in het Midden-Oosten, kan niet zomaar meer. Zoals de conflicten tussen Israel en haar buren in de jaren ’60 en ’70 nog redelijk beperkt konden blijven tot de regio en snel beëindigd konden worden door de invloed van de supermachten VS en Sovjet-Unie, een dergelijk conflict zou in deze tijd en in dit politieke landschap binnen de kortste keren escaleren in een conflict op wereldschaal. Een schets: Amerika bombardeert Soleimani, Iran gebruikt haar conventionele wapens om Amerikaanse legerbases in de regio te vernietigen. Dit zorgt er voor dat Trump zich genoodzaakt voelt om DEFCON 1, de hoogste staat van paraatheid, af te kondigen, waarbij nucleaire wapens in principe binnen enkele minuten afgevuurd kunnen worden. Israël mobiliseert vanwege de hogere dreiging die vanuit Iran komt, alle buurlanden van Israël doen dit ook omdat Israël dit doet en dat als een inherente bedreiging van de soevereiniteit wordt gezien. Rusland en Turkije hebben allebei flinke belangen in de regio en grenzen ook voor een groot deel aan verschillende landen in Centraal-Azië en het Midden-Oosten.

 U begint het beeld een beetje te snappen. Dit is natuurlijk een cartoonesk beeld en hoogstwaarschijnlijk alleen maar in films en boeken een mogelijk scenario, maar desalniettemin schetst het een beeld van de onderlinge verbondenheid tussen landen die, in eerste oogopslag, weinig met elkaar van doen hebben. Het minst lollige er aan is misschien nog wel dat degene die er het meeste over te zeggen hebben ofwel flagrante autocraten zijn, ofwel democratisch verkozen leiders met een overdosis aan autocratische trekjes, en gaan onder namen als Trump, Johnson, Erdogan, Poetin, Netanyahu en Khamenei. Laten we maar hopen dat we de klimaatverandering nog mee mogen maken.

 738 total views,  3 views today